ترموستات خودرو یکی از اجزای حیاتی سیستم خنک‌کننده ماشین محسوب میشود که نقش بسیار مهمی در حفظ دمای موتور در محدوده مطلوب ایفا می‌کند. این قطعه کوچک اما پر اهمیت، با کنترل جریان مایع خنک‌کننده از گرم شدن بیش از حد موتور جلوگیری کرده و در عین حال از سرد شدن زودهنگام آن نیز ممانعت می‌نماید.
همانطور که می‌دانیم، موتور خودرو در حین کار حرارت بسیار زیادی تولید می‌کند. اگر این حرارت به طور مناسب دفع نشود، می‌تواند به قطعات داخلی موتور آسیب جدی وارد کند. از طرف دیگر، سرد بودن بیش از حد موتور نیز می‌تواند بر راندمان آن تأثیر منفی گذاشته و باعث افزایش مصرف سوخت شود. به همین دلیل، حفظ دمای موتور در محدوده مشخص شده برای عملکرد صحیح خودرو بسیار ضروری است.
ترموستات خودرو به عنوان یک شیر خودکار عمل می‌کند که بر اساس دمای موتور، مسیر جریان مایع خنک‌کننده را باز یا بسته می‌کند. هنگامی که موتور سرد است، ترموستات بسته بوده و مایع خنک‌کننده تنها در داخل بلوک سیلندر گردش می‌کند تا موتور سریع‌تر گرم شود. با افزایش دمای موتور، ترموستات به تدریج باز شده و اجازه می‌دهد مایع خنک‌کننده وارد رادیاتور شود و حرارت خود را از دست بدهد.
ترموستات‌ها بر اساس نوع عملکرد و جنس به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. رایج‌ترین نوع ترموستات، ترموستات مکانیکی است که بر اساس انبساط حرارتی یک عنصر فلزی عمل می‌کند. ترموستات‌های الکترونیکی نیز وجود دارند که عملکرد دقیق‌تر و قابل تنظیم‌تری دارند.
عملکرد ترموستات خودرو
در این مطلب قصد داریم در مورد ترموستات خودرو و عملکرد آن توضیحاتی ارائه دهیم با امداد خودرو اسدی همراه باشید:
همانطور که می‌دانید، سیستم خنک‌کننده خودرو از اجزای مختلفی مانند رادیاتور، واتر پمپ و ترموستات تشکیل شده است. ترموستات یکی از مهم‌ترین اجزای این سیستم بوده و وظیفه کنترل دمای موتور را بر عهده دارد. ترموستات با باز و بسته کردن مسیر جریان آب در سیستم خنک‌کننده، دمای موتور را در محدوده مشخصی نگه می‌دارد.
هر ترموستات دارای دمای باز شدن مشخصی است که معمولاً روی بدنه آن درج میشود. این دما نشان می‌دهد که ترموستات در چه دمایی شروع به باز شدن کرده و اجازه می‌دهد آب داغ موتور به سمت رادیاتور جریان یابد.
برای بررسی عملکرد ترموستات خودرو می‌توان آن را در آب گرم قرار داد. با افزایش دمای آب، فنر داخل ترموستات منبسط شده و باعث باز شدن دریچه ترموستات میشود. اگر ترموستات سالم باشد، در دمای مشخص شده باز خواهد شد.
لازم به ذکر است که خرابی ترموستات می‌تواند منجر به مشکلات جدی در عملکرد موتور شود. بنابراین، توصیه میشود به صورت دوره‌ای وضعیت ترموستات را بررسی کرده و در صورت نیاز آن را تعویض کنید.
یکی از مرسوم ترین ترموستات‌ها با رسیدن دما به 83 درجه سانتی‌گراد، دریچه ترموستات باز میشود. در حالت عادی و هنگام روشن کردن خودرو در هوای خنک، دریچه ترموستات بسته بوده و آب تنها در داخل بلوک سیلندر گردش می‌کند. این امر باعث گرم شدن سریع‌تر موتور و افزایش راندمان آن میشود. زیرا در دمای بالاتر، احتراق سوخت به صورت کامل‌تر انجام شده و مصرف سوخت کاهش می‌یابد.
برای بررسی عملکرد صحیح ترموستات خودرو می‌توان آن را در آب گرم قرار داد و به باز شدن دریچه آن در دمای مشخص شده توجه کرد.
لازم به ذکر است که ترموستات خودرو هیچ نقشی در کنترل عملکرد فن‌های خنک‌کننده ندارد. فن‌ها توسط سنسور دمای موتور کنترل شده و در دمای مشخصی شروع به کار می‌کنند. ترموستات صرفاً مسیر جریان آب را در سیستم خنک‌کننده کنترل می‌کند.
ترموستات در محفظه مخصوصی در موتور خودرو نصب شده است. در خودروهای پژو 405، این محفظه معمولاً در قسمت جلویی موتور قرار دارد. خروجی آب گرم موتور از طریق شیلنگ‌هایی به ترموستات متصل شده و سپس به رادیاتور هدایت میشود. آب خنک شده نیز از قسمت پایین رادیاتور خارج شده و مجدداً به موتور باز می‌گردد.
ترموستات خودرو با توجه به دمای موتور، مسیر جریان آب را کنترل می‌کند. هنگامی که دمای موتور به دمای تنظیم شده برسد، ترموستات باز شده و آب گرم موتور وارد رادیاتور میشود تا خنک شود. در دمای پایین‌تر، ترموستات بسته بوده و آب تنها در داخل موتور گردش می‌کند تا موتور سریع‌تر گرم شود.
لازم به ذکر است که عملکرد ترموستات بر روی عملکرد فن‌های خنک‌کننده تأثیری ندارد. فن‌ها توسط سنسور دمای موتور کنترل شده و به صورت مستقل از ترموستات عمل می‌کنند.
در پایان، می‌توان گفت ترموستات یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم خنک‌کننده خودرو است که نقش حیاتی در حفظ دمای موتور در محدوده بهینه ایفا می‌کند. با کنترل جریان مایع خنک‌کننده، ترموستات از گرم شدن بیش از حد موتور جلوگیری کرده و در عین حال، از سرد شدن زودهنگام آن نیز ممانعت می‌نماید. عملکرد صحیح ترموستات، به طور مستقیم بر روی راندمان موتور، مصرف سوخت و طول عمر آن تأثیرگذار است.
خرابی ترموستات می‌تواند منجر به بروز مشکلات متعددی در موتور خودرو شود. از جمله این مشکلات می‌توان به گرم شدن بیش از حد موتور، مصرف سوخت بالا، کاهش قدرت موتور و در نهایت آسیب دیدن قطعات داخلی موتور اشاره کرد. بنابراین، توصیه میشود در صورت مشاهده علائم خرابی ترموستات، مانند روشن شدن چراغ هشدار دمای موتور، نوسانات دمای موتور و کاهش راندمان آن، هرچه سریع‌تر نسبت به تعویض ترموستات اقدام کنید.
